ضرورت تدوين استراتژيهای بخش حملونقل؟
- عدم هماهنگي و همسويي نهادهاي حاكميت در بخش حملونقل ،
- اتخاذ سياستهاي متناقض در بخش حملونقل،
- نبودِ سياستهاي يكپارچه در شيوههاي مختلف حملونقل،
- نبودِ سند استراتژيك واحد و فراگير در بخش حملونقل،
روش حل مسأله:
یکی از روشهای حل مسأله موجود، تدوین و تهیه استراتژیهای بخش حملونقل کشور برای جلوگیری از موازی کاریها در دستگاههای مختلف در زمینههای بار و مسافر؛ درونشهری و برونشهری بود. استراتژیهای بخش حملونقل کشور برای اولین بار به منظور پاسخگويي به اين نياز توسط معاونت حملونقل وزارت راه و شهرسازی تهيه و در شورایعالی هماهنگی ترابری به تصویب رسید. این اقدامِ تازه در راستاي پركردن شكاف اسناد راهبردي و فرادست بخش حملونقل در نظام برنامهريزي كشور به شمار میآید كه میبایست با توجه همه دستگاههاي ذيربط در اين بخش، در ايجاد هماهنگي و افزايش كارايي برنامهها و اقدامهای بخش حمل ونقل موثر بوده و گامي به پيش در توسعه و بلوغ نظام برنامهريزي كشور ارزيابي شود
محصول:
اهداف استراتژیهای بخش حملونقل کشور :
- افزایش سهم حملونقل همگاني نسبت به خودرو شخصی ،
- ارتقای ايمني حملونقل،
- ايفای نقش برجسته در ترانزیت و تجارت بینالمللی،
- افزایش چابکی و كارآمدی حاکمیت در بخش حملونقل ،
- کاهش اثرات مخرب زيستمحيطي و توسعه حملونقل سبز،
- افزایش كارایی سیستم حملونقل،
استراتژیهای بخش حملونقل کشور:
1."هوشمندسازی حمل ونقل مبتنی بر استفاده از فناوریهای نوین و استفاده موثر از فناوري اطلاعات"
- 1.1. پيادهسازي روشهاي پایش، مدیریت و اجراي فرآیندهاي مبتني بر فناوري اطلاعات
- 1.2.اتوماسيون فرآیندها در بنادر، راهآهن و حملونقل جادهاي كالا مبتني بر فناوري اطلاعات
- 1.3.اتخاذ رویكردهاي مبتني بر فناوري اطلاعات براي استفاده حداكثري از ظرفیت ناوگان و زیرساخت در تمامي شيوه هاي حملونقل
- 1.4.استفاده از سیستمهای مبتنی برفناوری اطلاعات در مدیریت ایمنی
- 1.5.مدیریت ترافیک در محدوده شهری و برون شهری با استفاده از سامانههای هوشمند
2."افزایش حداکثری سهم حملِ ریلیِ بار "
- 2.1.ايجاد مراكز لجستيك و توسعه شبكه بهينه بار در سطح كشور
- 2.2.تسهيل ايجاد و توسعه شركتهاي ارائهدهنده خدمات لجستيك (3PL, 4PL)
- 2.3.پاسخگويي به تقاضاي حمل بارهای انبوه صنايع، مبتنی بر به کارگیری و توسعه خطوط ريلي
- 2.4.توسعه زيرساختهاي اطلاعاتي حملونقل بار
- 2.5.ضرورت تغییر رویکرد در بخش صنعت كشور مبني بر اولويت توليد و واردات ناوگان ريلي بر توليد و واردات ناوگان جادهای
3."ارتقاي سطح كيفي خدمات حملونقل همگاني"
- 3.1.برنامهریزی و طراحی خدمات حملونقل همگاني با رویکرد حملونقل ترکیبی و خدمات یکپارچه درب تا درب به شهروندان
- 3.2.توسعه كيفي و كمي حملونقل همگاني؛ شهري و حومهاي در سطح وسيع با اولويت حملونقل ريلي در شهرهاي بزرگ و ارتقاي خدمات شامل:
- افزایش تعداد ناوگان و تواتر سفرها و کوتاهشدن سرفاصله ،
- ارتقاي استانداردهای کیفی ناوگان شامل ايمني، ارگونومی، بهداشت، تهویه، جذابيت بيروني و دروني و... ،
- افزایش سرعت سامانههای حملونقل همگاني،
- افزایش نظم و قابلیّت اعتماد سفر با حملونقل ،
- 3.3.افزايش ظرفيت حملونقل همگاني براي پاسخ به تقاضا در ساعتهاي اوج
- 3.4.مناسبسازي معابر و سامانه حملونقل همگاني جهت استفاده سالمندان و افراد با ناتوانيهاي جسمي يا حركتي به نحوي كه بدون نياز به كمك ديگران، همراه با ساير مردم از اين امكانات استفاده كنند.
4."توسعهی شبكهی قطارهاي پرسرعت"
- 4.1.اولويتبخشي به قطارهاي پرسرعت در توسعه شبكه حملونقل مسافري بينشهري مبتنی بر طرح جامع حملونقل
- 4.2.طراحی مدلهای مالی جدید در راستای جذب سرمایهگذاری توسعهی شبکهی قطار پرسرعت
- 4.3.استفاده از تکنولوژی روز دنیا جهت ارائه سرویس مطلوب به مشتریان در قطارهای پرسرعت
5."اصلاح ساختار حاكميت و مديريت بخش حملونقل"
- 5.1.ایجاد مدیریت یکپارچه حملونقل بین نهادهاي دولتي به منظور افزايش هماهنگي و چابكي در سياستها، برنامهها و عملیات
- 5.2.استقرار نهاد تنظيم مقررات (رگولاتور) در تمامي زيربخشهاي حملونقل
- 5.3.بهبود ساختاري روابط وزارتخانه و نهادهاي مرتبط استاني و شهري
- 5.4.توسعه سامانههای اطلاعاتی فراسازمانی و چند وجهی حملونقل با رویکرد به اشتراکگذاری اطلاعات بین نهادهای ذیربط و با هدف تسریع، تسهیل و یکپارچهسازی فرایندهای کنترل، نظارت و ارائه خدمات بخش حملونقل
- 5.5.استقرار سامانه مديريت دانش جهت ثبت و به اشتراكگذاري تجربيات فني، عملياتي و سازماني
6."اصلاح الگوي تامين مالي مبتني بر كاهش اتكا به بودجه عمومي كشور"
- 6.1.طراحی مدلهای مالی جدید برای تامین اعتبار، سرمايهگذاري و جذب بخش خصوصي در پروژههای حملونقل
- 6.2.شناسایی و ایجاد بانک اطلاعاتی و درگاه اطلاعرسانی عمومی فرصتهاي سرمايهگذاري در بخش حملونقل
- 6.3.طراحی و اجرای كارزارهای معرفي پتانسيلهاي صنعت حملونقل ايران در مجامع بينالمللي و شناسایی و جذب سرمايهگذاري بينالمللي
- 6.4.ايجاد ثبات در سياستها و قوانين و طراحی سازو کارهای حمایت و تامین امنیت سرمايهگذاري برای سرمایهگذاران بخش حملونقل
- 6.5.ایجاد مشوقها و بسته حمایتی افزایش جذابیت برای ورود بخش خصوصي به طرحهای با جذابیت اقتصادی کم
- 6.6.بهکارگیری منابع دولتی برای جبران زیان سرمایهگذاری بخش غیرِدولتی در پروژههای استراتژیک با جذابیت کمتر اقتصادی
7."توسعه و نوسازي ناوگان هوايي"
- گسترش ناوگان هوايي سبك جهت افزایش بهرهوری از فرودگاههاي موجود در كشور
8."تغییر رویکرد در مديريت نگهداری و بهرهبرداري زيرساختهای حملونقل"
- 8.1.واگذاري توأمان ساخت، بهرهبرداري، نگهداري بلندمدت زيرساختها
- 8.2.استقرار سامانههای اطلاعاتي نگهداري و تعميرات پيشگيرانهی زيرساخت
- 8.3.استقرار رويكردهاي برنامهريزي و بهينهسازي استفاده از ظرفيتهاي زيرساخت موجود
- 8.4.استفاده بهينه از ظرفيتهاي زيرساختي موجود با خريد ناوگان مناسب در بخش ريلي و هوايي
- 8.5.اولويت بخشي به اتمام پروژههاي نيمهتمام
- 8.6.استفاده بهينه از ظرفيت بدون استفاده در بنادر و شبكه ريلي با گسترش ترانزيت
9."تسهيل فضاي كسبوكار در بخش حملونقل"
- 9.1.واگذاری فعالیتهای تصدیگرانه بخش حملونقل به بخش خصوصی با ايجاد مدل نظارتي مناسب براي ارتقاي سطح خدمات به مردم
- 9.2.هدفمند کردن و سادهسازی قوانين و مقررات با هدف بهبود فضاي كسبوكار در بخش حملونقل
- 9.3.فراهم كردن سازوكارهاي لازم جهت حضور شركتهاي بينالمللي در حملونقل
- 9.4.شفافسازی اطلاعات و مشاركت بخش خصوصي در تصميمگيريها و سياستگذاريهاي بخش حملونقل
- 9.5.تدوين چارچوب الزامات محيط رقابت سالم در بخش حملونقل
10."كاهش مطلوبيت خودروي شخصي"
- 10.1.ممانعت و افزایش سختگیری در افزايش ظرفيت معابر شهري و حومهای براي خودروهاي شخصي (Road Diet)
- 10.2.افزايش ماليات و عوارض بر سوخت با هدف اختصاص به توسعه حملونقل همگاني
- 10.3.اولويتبخشي ناوگان حملونقل همگاني و خودروهاي با سرنشين بالا در استفاده از معابر شهری و حومهای (HOV)
- 10.4.كاهش ظرفيت و افزايش قيمت پاركينگ در مناطقي كه با حملونقل همگاني قابل دسترسي است
- 10.5.اخذ عوارض از خودروهای شخصي در معابر دارای ترافيك سنگين (Congestion Pricing)
- 10.6.اولویتبندی استفاده از معابر شهري و حومهای متناسب با میزان آلایندگی
- 10.7.اخذ عوارض و بيمه خودرو بر حسب مسافت طي شده
11."حاكميت نظام برنامهريزي جامع و يكپارچه در توسعه زیرساختهای بخش حملونقل"
- 11.1.اصلاح فرآیند تعریف، تصویب، تامین اعتبار و ممیزی طرحهای توسعه زیرساخت بر اساس تطابق با اولویتهای طرحهای جامع حملونقل
- 11.2.یکپارچهسازی و بهبود نظام برنامهریزی با بازنگری دورهای توسعهی زیرساختها بر اساس اولویتهای جدید، پیشبینی تقاضا و اسناد بالادستی
- 11.3.توسعه و تفکیک طرحهای جامع توسعهی ملی به سطوح استانی، مجموعهشهري و شهری و همسوسازی کلیه سطوح با یکدیگر
- 11.4.استقرار سامانه مديريت دانش جهت ثبت و به اشتراكگذاري تجربيات فني، مطالعاتي، مدیریتی طرحها و پروژهها
12."ارتقاي استانداردهای ايمني در بخش زيرساخت و ناوگان حملونقل"
- 12.1.ایجاد الزامهای قانونی و ارتقاي ضمانت اجرایی برای طراحي ايمن مسيرها، زيرساختهاي حملونقلي و به کارگیری علائم و تجهیزات راهنمایی مطابق با استانداردهای بینالمللی
- 12.2.بازرسی ایمنی دورهای زیرساخت در مراحل طراحی، ساخت و بهرهبرداری منطبق بر استاندارد
- 12.3.ارتقاي فرآيند معاينات فني پيش از سفر و ايجاد سازوكار قانوني جهت كنترل ناوگان حملونقل همگاني در حين سفر
13."يكپارچهسازي سامانه های حملونقل همگانی درونشهري و برونشهری"
- 13.1.یکپارچهسازی سامانههای حملونقل درون و برون شهری مسافر از لحاظ سختافزاري و نرمافزاري
- 13.2.الزام وجود پايانههاي برونشهري مسافر در مناطق مرکزی شهرها
- 13.3.توسعهی شهري و منطقهاي مبتني بر حملونقل همگاني (TOD)
- 13.4.طراحي و توسعه سيستمهاي حملونقل همگانی بهصورت ترکیبی و با رویکرد تغذیه و پوشش فعالیت هر سامانه توسط سامانههای مکمل
14."توسعه حملونقل غيرموتوري"
- 14.1.طراحی بسترهای مناسب جهت استفاده از دوچرخه شامل:
-
- ایجاد مسیرهای مجزا، دارای علایم و ایمن،
- یکپارچگی مسیرهای دوچرخه با سایر شیوه های حملونقل ،
- طراحی پارکینگ دوچرخه مناسب،
- 14.2.توسعه و گسترش كمي و كيفي شبکهی پیادهراهها
- 14.3.ارتقای کیفیت محیطی پیادهروها و تجهيز مبلمان شهري
15."مزیت بخشی؛ هزینه، زمان و سهولت به کریدورهای ترانزيتی کشور"
- 15.1.اجراي بخشنامهی معاون اول رييسجمهور مبني بر حاكميت شوراي عالي هماهنگي ترابري كشور در تمامي تصميمهاي تاثيرگذار در فرآيند ترانزيت
- 15.2.توسعه و تکمیل زیرساختهای ترانزيتي با اولویت خطوط ریلی و مسیرهای شریانی واقع در كريدورهاي ترانزيتي بينالمللي
- 15.3.بهكارگيري فناوريهاي نوين در فرایندهای کنترل و بازرسی با هدف جلوگیری از اختلال در فرآيند ترانزیت
- 15.4.شناسايي و اصلاح قوانين و مقررات متعدد و غيرضروري در همه بخشهاي مرتبط با ترانزيت كالا
- 15.5.ايجاد هماهنگي بين قوانين و مقررات داخلي با كنوانسيونهاي بينالمللي در حوزه ترانزيت
- 15.6.سادهسازي و كاهش اسناد، مقررات و تشريفات اداري با اجراي توافقنامههاي چندجانبه گمركي و حملونقلي در كريدورهاي ترانزيتي
- 15.7.توسعهی پسكرانههاي بنادر استراتژيك و داراي اهميت بينالمللي مانند چابهار
16."اتخاذ رویکرد پیشگیرانه و سیستماتیک در مدیریت ایمنی بخش حملونقل"
- 16.1.ایجاد نهاد مستقل و فراگیر بررسی سوانح و مدیریت ایمنی حملونقل مستقیما زیر نظر وزیر راه و شهرسازی
- 16.2.استقرار سامانه ملّی دریافت گزارشهای ایمنی بخش حملونقل
- 16.3.پیگیری تدوین و تصویب سند سیاستها و استراتژیهای مدیریت ایمنی همهی زیربخشهای حملونقل
- 16.4.پیگیری اتخاذ رویکرد سیستماتیک و استقرار سامانه مدیریت ایمنی در همهی زیربخشهای حملونقل
- 16.5.ارتقای فرهنگ ایمنی و حاکمیت رویکرد مدیریت پیشگیرانهی ایمنی در همهی سطحهای مدیریتی و همهی زیربخشهای حملونقل
17."افزایش سهم فناوريهاي پاك و بهبود كارايي انرژي"
- 17.1.اعمال سياستهاي حمايتي براي تشويق استفاده از وسايل نقليه با سوختهاي پاك؛ خودروهاي الكتريكي، هيبريدي و امثال آنها.
- 17.2.ايجاد ممنوعيت سختگيرانه براي تردد وسايل نقليه كه داراي استانداردهاي زيستمحيطي نيستند
- 17.3.اولویتبندی استفاده از معابر شهري و حومهای متناسب با میزان آلایندگی وسايل نقليه
- 17.4.طراحی و اعمال طرحهای تشویقی جهت بهسازي و نوسازي ناوگان حملونقل فرسوده و غیر استاندارد با ناوگان پاک
18."توجه ویژه به ابعاد زيستمحيطي پروژههاي بخش حملونقل "
- 18.1.الزام به انجام و اعمال مطالعات زیستمحیطی به منظور حداقل نمودن آثار زيانبار زيستمحيطي طرحها و پروژههای توسعه و بهرهبرداري از زيرساختهاي حملونقل
- 18.2.افزايش استفاده از مواد سازگار با محيطزيست در صنعت حملونقل
19."توسعه خدمات حملونقل همگاني حومهاي"
- 19.1.توسعه و بهبود زيرساختهای حملونقل همگاني حومهاي در شهرهاي بزرگ کشور با اولويت کلانشهرها شامل قطارهای حومهای و سامانههای اتوبوس تندرو حومهای
- 19.2.اصلاح ساختار حاکمیتی نهاد متولی حملونقل حومهای در راستای افزایش کارایی و پیشرفت بهتر طرحها
20."ارتقاي تابآوري سيستم حملونقل با اتخاذ رويكرد مديريت بحران"
- 20.1.تقويت و ايمنسازي شريانهاي حياتي شبكه حملونقل درونشهري و برونشهري
- 20.2.استقرار سامانه واحد و يكپارچه مديريت بحران بخش حملونقل
- 20.3.برآورد ريسك و تابآوري سيستم حملونقل در سناريوهاي مختلف حوادث غيرمترقبه
- 20.4.رفع گلوگاههاي عملكردي شبكه حملونقل در مواقع بحران
- 20.5.برنامهريزي زيرساختهاي حملونقل مبتني بر برآورد ريسك
21.افزايش جذابیت کریدورهای پروازی عبوري و خدمات ترانزيت بینالمللی در فرودگاهها
- 21.1.توسعه و بهسازي فرودگاههای بینالمللی بخصوص فرودگاه امام خمینی به منظور ایفای نقش به عنوان یکی از هابهای ترانزیت مسافر در منطقه
- 21.2.ایجاد مشوق براي خطهای هوایی مطرح خارجی به منظور توسعهی پروازها به ویژه در راستای افزایش ترانزيت بینالمللی مسافر
- 21.3.پیگیری اقدامهای مربوط به اصلاح ساختار فضا و بهینهسازی مسیرهای عبوری از فضای کشور
- 21.4.رقابتی نمودن تعرفهی پروازهای عبوری با ایجاد مدلهای پویای قیمتگذاری
22. تعریف نقش و سرمایهگذاری در توسعهی بنادر متناسب با پتانسیل و مزیتهای رقابتی
- 22.1.ارتقای سطح بنادر کشور به بنادر نسل دوم و سوم
- 22.2.بهرهمندي از شركتهاي اپراتوري بينالمللي براي بنادر كليدي كشور
- 22.3.بهرهمندي از فناوري اطلاعات و اتوماسيون در راستاي بهبود كيفيت ارائه خدمات
23."توسعه حملونقل مسافري دريايي"
- 23.1.راهاندازي خطوط كشتيراني مسافري جهت جابهجايي ساكنان سواحل درياي خزر و خليجفارس
- 23.2.راهاندازي خطوط كشتيراني تفريحي (كروز) در راستاي استفاده از پتانسيلهاي گردشگري ايران
- 23.3.گسترش روابط تجاری و حملونقلی با بنادر کشورهای همسایه شمالی و جنوبی در راستای توسعه حملونقل مسافری دریایی
24."تمرکز بر نقش عوامل انساني در سوانح حملونقل"
- 24.1.فرهنگسازي و اطلاعرساني كاربران و عوامل نظارتي در راستاي رعايت اصول ايمني
- 24.2.توجه به امور معيشتي، بيمههاي درماني و سلامت اپراتورهاي بخش حملونقل
- 24.3.اعمال سختگيرانه قوانين ايمني در راستاي اصلاح رفتار شامل جرايم سنگين و اعمال مقررات
- 24.4.بازنگري در قوانين مقررات ايمني و نحوه اجراي آنها با توجه به تجارب موفق بينالمللي
- 24.5.اعمال بدون اغماض استانداردهاي ايمني براي شركتهاي حملونقل بار و مسافر
- 24.6.مكانيزه كردن فرآيندهاي كنترل و نظارت بر ايمني
- 24.7. تجهيز ناوگان حملونقل به سيستمهاي هشداردهنده هوشمند
- 24.8.استقرار و اشاعهی فرهنگ ايمني در تمامي سطحهای مديريتي، نظارتي و عملياتي در بخش حملونقل
تا چه حد بهپیش رفتیم و چه کارهایی باید دنبال گردد؟
استراتژیهای بخش حمل نقل کشور برای اولین بار توسط معاونت حملونقل تهیه و در خرداد ماه سال 1397 در شورایعالی هماهنگی ترابری به تصویب رسید انتظار میرود همکاری تمامی دستگاههاي ذيربط در آینده نیز جلب شود تا بتوان در ايجاد هماهنگي و افزايش كارايي برنامهها و اقدامهای بخش حمل ونقل موثر بوده و گامي به پيش در توسعه و بلوغ نظام برنامهريزي كشور برداشته شود، لازمهی این امر پیگیری و پایش تحقق استراتژیهای حملونقل در سه بخش میباشد:
- 1.پایش تحقق استراتژیهای حملونقل که هماهنگی دستگاهها و شرکت های تابعه وزارت راه و شهرسازی را میطلبد.
- 2.پایش تحقق استراتژیهای حملونقل که هماهنگی وزارت راه و شهرسازی و سایر سازمان ها و وزارت خانه های دیگر را میطلبد.
- 3.پیگیری تحقق استراتژیهای حملونقل که عزم ملّی را میطلبد.
پیوست